De structurele middelen in het kader van het voormalig werkgelegenheidsoffensief hebben een belangrijke

aanjaagfunctie voor het stimuleren van bedrijvigheid in Utrecht, het ondersteunen van mensen met een bijstandsuitkering richting werk en het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. We zetten de initiatieven voort via de actielijnen, zoals verwoord in de uitvoeringsnota Werken aan Werk.

Het economisch tij is aan het keren na jaren van economische krimp. We zien daar al effecten van, zoals de groei van omzet en winstgevendheid en lichte werkgelegenheidsgroei. Maar groei leidt niet automatisch tot vermindering van de werkloosheid voor de groep lager en middelbaar opgeleiden die in arbeidsparticipatie achterblijft. De dienstverlening van Werk en Inkomen is erop gericht de kansen op de arbeidsmarkt voor deze doelgroep zo goed mogelijk te benutten door goede deals te sluiten met sociaal ondernemers, maatwerkwerkarrangementen te ontwikkelen met werkgevers en een brede inzet op social return. Initiatieven zoals de stagestraat en challenges samen met de Social Impact Factory dragen hier aan bij. Daarnaast richten wij onze inzet samen met EZ op een gebiedsgerichte aanpak. In Overvecht is een versnellingsaanpak gestart om de wijk te versterken.

In 2017 brengen we meer focus aan in de werkdienstverlening van Werk en Inkomen. In het kader van de Participatiewet is samen met ketenpartners, werkgevers, sociaal ondernemers en regiogemeenten veel nieuw beleid ontwikkeld. We hebben hierin vernieuwd, ontwikkeld en onderzocht wat werkt en wat niet werkt. Met deze kennis gaan we in 2017 onze dienstverlening aan Utrechters met een bijstandsuitkering op onderdelen aanscherpen gericht op uitstroom naar werk. Ook naar aanleiding van actuele ontwikkelingen, zoals de grotere instroom van oudere werkzoekenden en de instroom van statushouders, leggen wij nieuwe accenten in onze dienstverlening.

De volgende bewegingen kenmerken onze werkdienstverlening in 2017:

• In 2017 gaan we werken met beroepsprofielen die aansluiten bij de competenties en vaardigheden van de werkzoekende, maar ook aansluiten op de vraag van de arbeidsmarkt. We weten waar de kansen voor onze doelgroep liggen op de arbeidsmarkt. Waar nodig wordt vanuit het Werkgeversservicepunt jobcarving ingezet om een functie passend te maken.
• We continueren onze samenwerking met uitzendbureaus. Mensen die instromen in de bijstand worden direct doorgeleid naar twee uitzendbureaus met als doel hen snel en efficiënt te bemiddelen en te plaatsen op regulier betaald werk.
• In de samenwerking met de Utrechtse Werktafel, het regionaal werkbedrijf van onze arbeidsmarktregio, houden we de focus op het realiseren van een inclusieve arbeidsmarkt, een arbeidsmarkt met kansen voor iedereen, kwetsbare jongeren, ouderen, statushouders en arbeidsbeperkten. Binnen deze brede doelstelling valt ook het realiseren van de banenafspraak. We doen er alles aan om de afgesproken resultaten te behalen. Het is nog onbekend hoe de wetgeving omtrent de banenafspraak zich zal ontwikkelen en in welke mate dit positief bijdraagt aan het aantal plaatsingen. Zo wordt er gesproken over een ‘verruiming van de doelgroep’. Hiermee kunnen de kansen voor werkgevers worden vergroot om een actieve rol te pakken in het realiseren van banen voor mensen met een arbeidsbeperking.
• Loonkostensubsidie naar loonwaarde wordt ingezet voor mensen die onder het doelgroepenregister vallen. In 2017 wordt het instrument loonkostensubsidie naar loonwaarde op beperkte schaal ook ingezet voor personen die verminderde loonwaarde hebben, maar niet onder het doelgroepenregister vallen. Voorwaarden zijn dat het om reguliere banen bij reguliere werkgevers gaat, de personen inwoner zijn van de gemeente Utrecht en een Participatiewet-uitkering ontvangen. Hierbij vormen leerlingen vanuit van het praktijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs een uitzondering, als zij direct van school naar werk kunnen uitstromen. Verruiming van de inzet van dit instrument vraagt mogelijk extra capaciteit van onze uitvoering.
• Ook in de samenwerking met UW zetten we in op een inclusief aanbod. Voor UW zien wij een belangrijke rol weggelegd in de arbeidsontwikkeling en plaatsing van personen met een verminderde loonwaarde. Samen met UW willen wij een doorlopende lijn creëren van training, ontwikkeling en uitplaatsing. Hierin zien wij ook kansen voor UW om dit samen met ketenpartners tot stand te brengen. Voor 2017 worden afspraken gemaakt over de inzet van loonkostensubsidie bij UW.
• Voor de mensen die nog niet betaald aan de slag kunnen willen we zoveel mogelijk kansen bieden voor ontwikkeling richting de arbeidsmarkt. Minimaal twee keer per jaar worden er werkcontactdagen georganiseerd. Hier kijken we samen met de werkzoekende naar de mogelijkheden die er zijn om een stap richting werk te zetten.
• Wij willen op slimme en vernieuwende manieren samen met partijen in de stad zoveel mogelijk mensen een kans bieden op de arbeidsmarkt. Sociaal ondernemen moet de norm worden in Utrecht. We zetten onze samenwerking met sociaal ondernemers in 2017 verder voort, geven ruimte aan en faciliteren innovatieve en ondernemende initiatieven en geven verder vorm aan een constructieve samenwerking gericht op co-creatie. Met social return wil de gemeente haar inkoopkracht ten volle benutten om impact te creëren. Hierin werken we nauw samen met de Social Impact Factory.
• Voor onze dienstverlening geldt dat deze generiek is waar het kan, maar specifiek waar het nodig is. Wat we zien is dat naast ons bestaande aanbod niet alleen voor individuen, maar ook voor bepaalde groepen iets extra’s nodig is. Zo besteden we samen met partijen in de stad onder andere extra aandacht aan ondersteuning en re-integratie van oudere werkzoekenden, statushouders, mensen met ernstige psychiatrische problematiek en PRO-VSO leerlingen. Ook sluiten we aan op de specifieke wensen in de wijk Overvecht. We willen de wijkcontactdagen intensiveren en uitbreiden. In het kader van de versnelling Overvecht willen we meer wijkcontactdagen organiseren en willen daarbij specifiek aansluiten op de behoeften vanuit de bewoners. Daarnaast organiseren we een (nieuwe) vooruitgeschoven post van Werk en Inkomen in Overvecht.
• Om tot een goede dienstverlening aan oudere werkzoekenden te komen, willen wij de doelgroep, partijen en werkgevers in de stad vragen te komen met een passend aanbod. Op basis van een goede analyse van de doelgroep brengen wij het vraagstuk in kaart en zetten dit in de vorm van een Challenge uit in de stad. In aanvulling hierop zetten wij in samenwerking met UWV in op een sluitende aanpak doorstroom WW-Participatiewet voor deze doelgroep.
• De aanpak rond jeugdwerkeloosheid is geëvalueerd. We streven naar het maximaal benutten van het netwerk dat de afgelopen jaren is opgebouwd rond het actieplan jeugdwerkloosheid en waar mogelijk breiden we dat uit. Voortbouwend op de intentieverklaring Samen naar een werkende toekomst blijven we in de regio jongeren met een uitkering en jongeren zonder startkwalificatie matchen op werk. We geven als gemeente het goede voorbeeld door jongeren ook bij de gemeente stages en werkervaringsplaatsen te bieden.

• In 2015 zijn wij gestart met de Utrechtse invulling van beschut werk via de pilot OpMaat. In 2017 geven we hier een vervolg aan. Het is nog afhankelijk van wijzigingen in landelijke wetgeving hoe onze invulling van beschut werk eruit komt te zien. Wel staat vast dat we in 2017 verder inzetten op een goede aansluiting tussen de Wmo en de Participatiewet. Hierin werken we nauw samen met onze collega’s van Maatschappelijke Ontwikkeling en de Buurtteams. Dit doen we onder andere door de voortzetting van de wijkcontactdagen, waar in samenwerking met de buurtteams gekeken wordt welke ondersteuning mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt nodig hebben. Daarnaast wordt de dienstverlening aan Dak- en thuislozen, Utrechters die een Wmo-voorziening (voorheen prestatieveld 6) nodig hebben en schulddienstverlening doorontwikkeld in aansluiting op het aanbod van Maatschappelijke Ontwikkeling.

Het uitstroompercentage Wsw zal ook in 2017 tussen de vijf en zes procent liggen. Het aantal sw-werknemers blijft daarmee geleidelijk afnemen.

Het Centraal Plan Bureau verwacht dat het aantal mensen met een bijstandsuitkering in 2017 landelijk zal stijgen. Voor Utrecht gaan we uit van een lichte stijging van 65 huishoudens naar een totaal van 10.165 huishoudens met een bijstandsuitkering eind 2017. Ondanks dat de werkloosheid verder daalt, zorgt de instroom van nieuwe doelgroepen voor een lichte stijging. Wel is de stijging gering ten opzichte van voorgaande jaren.

Er zijn verbeteringen doorgevoerd in het verdeelmodel voor de bijstand. We blijven ons inzetten, onder meer door lobby activiteiten, voor verdere verbeteringen van het model die recht doen aan de Utrechtse situatie.

De arbeidsmarkt wordt steeds flexibeler. Het aantal vaste banen neemt af en er zijn meer tijdelijke banen en deeltijdwerkers. Om het accepteren van deeltijd- of tijdelijk werk te stimuleren zoeken we naar meer flexibiliteit bij het verstrekken van bijstandsuitkeringen. In de reguliere dienstverlening blijven we zoeken naar ruimte voor flexibilisering. Soms leidt strikte toepassing van landelijk vastgestelde kaders tot onwenselijke of onredelijke gevolgen en situaties. Dat willen we voorkomen. Daarom intensiveren we waar mogelijk de toepassing van maatwerk en gaan we, samen met de buurtteams, nog meer werken vanuit de bedoeling van de regels. Dit vraagt voor de gehele organisatie een andere manier van denken en handelen. Deze transformatie is in 2016 al ingezet en heeft ook voor 2017 en de jaren daarna de aandacht.

Een voorbeeld van ons streven naar vernieuwing en meer flexibiliteit in de uitvoering van de regels is het voorgenomen experiment ‘Weten wat werkt’. Met dit experiment onderzoeken we aan de hand van de praktijk hoe we komen tot de beste manier om mensen naar werk of participatie te stimuleren.

Naast flexibilisering, richten we ons op versnelling en vereenvoudiging. Dat doen we onder andere door onze digitale dienstverlening te verbeteren. De digitale aanvraagmogelijkheid voor een bijstandsuitkering is verbeterd. We zijn bezig met het ontwikkelen van een portaal, waarin uitkeringsgerechtigden hun eigen dossier kunnen inzien en beheren. Zo kunnen in dit portaal eenvoudig wijzigingen worden doorgegeven. Dit doen we binnen het Innovatieprogramma, in samenwerking met Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Wigo4it. Natuurlijk hebben we daarbij oog voor de mensen die minder of niet digitaal vaardig zijn. Voor hen verstevigen we andere kanalen, waaronder de Informatie & Advies Balie. Hierdoor kunnen wij alle (potentiële) uitkeringsgerechtigden beter en sneller van dienst zijn.

Ook op het gebied van handhaving hebben we oog voor vereenvoudiging en flexibilisering. Via het concept Hoogwaardig Handhaven zetten we in op bevordering van naleving van de regels, door gerichte communicatie en dienstverlening. Fraude kan niet altijd worden voorkomen. Het vroegtijdig opsporen van fraude heeft daarom onze aandacht. In gevallen van fraude zetten we in op het volledig terugvorderen van ten onrechte verstrekte bijstand. Daarnaast stimuleren we naleving door bij ongewenste gedragingen een waarschuwing te geven. Bij het opleggen van boetes houden we rekening met verwijtbaarheid en persoonlijke omstandigheden. Hierbij handelen we volgens de Fraudewet. Deze wet wordt per 2017 zodanig aangepast, dat meer maatwerk mogelijk is en minder vanuit standaard regels wordt gedacht.

In 2017 geven we verder uitvoering aan de vernieuwde armoedeaanpak in Utrecht. In de nieuwe aanpak ligt de focus op vroegtijdige signalering en ondersteuning om armoede en schulden te voorkomen. Zo gaan we in 2017 de aanpak vroegsignalering van betalingsachterstanden van twee wijken uitbreiden naar de gehele stad. Van de pilot levensgebeurtenissen bouwen we de succesvolle onderdelen verder uit. Bij de implementatie van de armoederegelingen blijft het uitgangspunt om deze eenvoudig en toegankelijk vorm te geven.

Speciale aandacht is er voor kinderen en jongeren die opgroeien in armoede. Zo zetten we samen met scholen en de armoedecoalitie in op de Week van het Geld en vertalen we het financieel inloopspreekuur van het mbo naar een vorm van ondersteuning op het vmbo. Het U-pas Kindpakket breiden we in 2017 verder uit met schoolspullen. Ook zetten we samen met partners in de stad in op het uitbreiden van de zichtpas-functie (oftewel kortingspas) en het opnemen van laagdrempelig wijkaanbod.

Om de stijgende trend rond het aantal aanvragen bijzondere bijstand voor beschermingsbewind af te buigen geven we verder vorm aan de alternatieve lichtere voorziening op basis van de resultaten in 2016. Een onderdeel van deze lichtere voorziening is budgetbeheer. Met de nieuwe voorziening ondersteunen we de ‘leerbare groep’ zodat zij op den duur weer zelfstandig in staat zijn om hun financiën te beheren. Ook zetten we in op heronderzoeken van de lopende dossiers.

Een ander belangrijk onderdeel van de armoedeaanpak is intensieve ondersteuning bij schulden. Dit doen we samen met verschillende partijen in de stad. Vanaf september 2016 ligt de toegang tot de schulddienstverlening volledig bij de buurtteams. Inwoners met financiële problemen en/of schulden kunnen bij het buurtteam terecht voor ondersteuning bij hun hulpvraag. De trajectbegeleiders van Werk en Inkomen gaan gedeeltelijk in het buurtteam werken, zodat specifieke kennis over schulden tijdig kan worden ingezet, naast de generalistische werkwijze van het buurtteam. We willen bereiken dat inwoners de hulp goed en op het juiste moment weten te vinden, zodat het ontstaan van problematische schulden wordt voorkomen en zij passend aanbod krijgen als er schulden zijn. Op basis van gezamenlijk bepaalde managementinformatie sturen we snel en flexibel bij indien nodig.

In 2017 start een revolverend fonds voor jongeren met problematische schulden (uitwerking amendement 2016/28). Bij de uitwerking van het fonds maken we een koppeling tussen het opkopen van de schulden en een traject waarbij de jongere werkt aan de financiële situatie, vaardigheden en eigen ontwikkeling.

Vanuit de Citydeal Inclusieve stad start een pilot met het CJIB waarbij mensen alleen de initiële boete betalen. De inning van incassokosten wordt onder voorwaarden kwijt gescholden. In overleg met het buurtteam bepaalt het huishouden wat die voorwaarden zijn, bijvoorbeeld de inzet als vrijwilliger of het volgen van training of scholing om toekomstige problemen te voorkomen. Er wordt gestart met een groep van vijf huishoudens.